Burma
| Burma | |
| |
| kian | |
_ASEAN.svg)
| |
| sintuqi squ kian | 19°45′N 96°6′E |
| kinbhci | 676,578 km2 |
| qalang | Naypyidaw |
| ke | |
| Burmese, Kachin, Kayah, Karen, Chin, Mon, Rakhine, Shan | |
| Linpgan squliq | |
| 53,582,855 | |
| Pinqasan ryax nakoka | |
| 4 na tay qutux byacing na qutux kawas | |
| sinnhen | |
| Cyorokay | 6.2% |
| Focyaw | 87.9% |
| Islangcyaw | 4.3% |
| binah | 1.6% |
| ryax nqu kian | |
| UTC+06:30 | |
| pposa giqas nqu zyuwaw | |
| .mm | |
Burma (緬甸) hya’ ga cyux maki’ tay 22 00 N, 98 00 E na Aziya’ syuw
.jpg)
kwara’ kinghciyan niya’ 676,578 sq km (maki’ tay 40ginkgan kin wahci’)
(kinwhci’ niya’ ga 653,508 sq km , kinwhci’ na lawsayan wsilung hya’ ga 23,070 sq km)
Kinkhmayan kwara’ squliq hya’ ga 56,890,418.
Pinbcyan naha’ sni’ naha’ rhzyal hya’ iy pqmahun hya’ ga 19.2% , lhlahuy hya’ ga 48.20%, sni’ naha’ sa pptzyuwaw sa bzinah hya’ ga 32.60%.
spzyang qalang na Kokka’ (首都)
smr’zyut miru’spzyang naha’ krahu’ qalang hya’ ga Nay Pyi DawRangoon (Yangon).
snyan kinramat inlungan na Kokka’ (國家紀念日)
smr’zyut miru’snyan kinramat inlungan na Kokka’ hya’ ga 4 na tay qutux byacing na qutux kawas.
mrhuw Kokka’ (國家元首)
smr’zyut miru’mrhuw Kokka’ ta’ misuw hya’ ga Htin Kyaw, aring ryax 30 squ byacing tay 3 sa kawas 2016 lga, musa’ spazyang balay ms’rux kya la.
gwahan na pila（經濟）
smr’zyut miru’spyang nqu sptyuwaw Kokka Burma qani ga mqumah, qutux qutux kawas ggalan nqu ssquli ga wayal s mt 1180 pila na Amirika , nyux mtywaw squ mqumah qani ga wayal hminas sa 60% kin hmayan na squliq , pinbahuw naha ga pagay,mugi ,bilus ru llamu ,
rhyan na Kokka wayal ‘mumuk nqu lhlahuy nya ga kya wayal tehuk squ 50%， llahuy nya ga cingay qu lklokah na qqhoniq ki hmit na 柚木.
Koba ppcyagun naha hya ga maki qu pbwax squ pagay , hmrhil squ qhoniq, pshut squ abura, kbalay squ ttekuy na Kikay ,lamu na kwang_u ki’an pcywawgun.kwang_u qani ga maki qu si, 鎢, sing, arumi abura, 鋼玉ru btunux na wi, maki uzi qu紅寶石及翡翠sun naha maha spyang blaq balaya nqu aninu na Kokka qu wi na btunux qani.
21 Seci tringan nqu Burma ttnaq kwara nqu qbaqan gwahan squ pila, ana ga ini psraya maki squ babaw minsazing pintriqan , qzinah rrok maki squ zik na minsazing pintriqan.skahul squ pinspngan krahu na qpzing lmbuw,1936 kawas maki zik Kokka na Burma kinbalay naha squ qeqaya ga （GDP）wal tehuk squ121.97ok qu pila na Amirika（trang nasa ga kinhmayan nqu squliq naha ga1570.8 mang），squliq nqu naha ga qutux kawas qutux hi galan naha ga776 pila na Amirika , ga maki squ 2004kawas 11byazing lpgaun naha kwara qu lpgan, squliq naqu Kokka Burma qutux kawas ptnaqun mita squ kilbalay naha qu qeqaya ga nanak 356 pila na Amirika qutux kawas galun naha qutux hi spngun mita ga wal mhhuy rrok lozi,Inihzinas squ misazing mintciriq squ kawas ‘nagal naha qutux kawas ga776 pila na Amirika .sun qani mita ga gwahan pila na Burma ga nyux balay si tpru ru nyux msbzinah.
maki squ 2011 kawas Sotow naha musa kkyal nqu kraya ,kmal maha mosa sbahul kwara qu gwahan na pila qani la , mosa glabang qu zyuwaw na mmosa naha tbazi bbziran qani ,sbahun qu bbiq Giking ru zyuwaw na Horit,taqu kahul squ binah mwah tbali bbziran swayal qani maki sa2010 kawas300 Mang pila na Amirika wayal msrayas wagi obih tehuk squ 20 ok pila na Amirika,pspngun qu zyuwaw naha ga 667:1.zyuwaw nqu snbah ‘miyw plpila quni ga wal msrayas qu pila na Burma obih tehuk sa 25%.
2011 kawas qani ga wal tmwang wagiq qu gwahan na pila kilwagiq nya ga 8.8%，kwara qu kinbalay nqu squliq na Kokka Burma qani ga qutux kawas baqun magal squ pila ga wayal msrayas wagi te1300 pila na Amirika.
nyux si k’atu Toc krahu nqu kkbaly yal nqu ngngasan , wal hriqan nqu Sexu na Burma 580 ok pila na Amirika ps’rux squ土瓦ki’an na rhyan gwahan na pila,mosa msqun ki zzik na qsya hhnawan nqu qasu qu kska ,kinhgcyan nqu hryan qani ga wal sa Mang kubu,misuw qani lga Sexu na Burma ki 泰國 wal pinsurux min blaq mkkal mosa cingay qu squnun naha mtywawa ,babaw nya ga mmosa ps’rux kbalay squ kuba kahul squ qsya ggwahn nqu Rengki , lamu na kuba shwa ru kklayan na abura, taqu Cyuko , 南韓ki印度ga nyux balay akismoya mwah Toc.nyux aki maha qu Sexu na Burma maha aki m’kska nqu ki’an na ht'gan wagi ru mkura kilux ki tehuk squ 印度洋qu gwahan na pila ma.
maki squ 1997 kawas 7 byacing 23 ryax myup squ linhoyan nqu Kokka東南亞 （東協），ru mgluw squ linhoyan nqu ziyuw nqu tbziran na rhyan Cyuko , 東協- linhoyan nqu ziyuw nqu tbziran na rhyan韓國, 東協 – msbbes ki gwahan na pila Gipun qu slpyungan naha, 東協 –澳大利亞，紐西蘭ziyuw nqu tbziran na rhyan ki東協－印度ziyuw nqu tbziran na rhyan ru baq mpkal mssqun mtywaw，inihngaw gmluw linhuyan ru kwara nqu zyuwaw na pinkyalan nqu ziyuw nqu tbziran.
zyuwaw nqu spyang inrasan nqu inlungan gwahan pila na Burma hya ga siki mtnaq ru msqutux qu knita nqu linhuyan gwahan pila qani qu spyang ma, mosa tnaq qu qeqaya ru pintywaw ,Toc, siki lluhay qu pptywaw nqu mtywaw , siki s’agan naha squ pinkya lan naha maha pinkyalan balay gan maha mosa krahu qu ‘’wah nayuwaw. teta msrayas m’wagi qu qinhlan kwara ka rrhyan
Burma qani ga mutux gmluw linhuyan naqu binah na Kokka musa gmluw東亞峰會（EAS）,yal nqu印度-Taypinyang Taypinyang qani ga nyux mstnaq squ spyang na pklahang ptzyuwaw squ squli政治, nyux aki mwah pspung gmluw mkkal ru msqun mtywaw ywaw na Anzing ru gwahan na pila .東亞qaniy ga maki aqu kwara na rhyan ga spyang balay maki qu kilblaq ny rhyan qani ga gwahan na pila kahul squ lamu na ggwahan ru msqutux .
rhyan(地理)
smr’zyut miru’maki qu sinqunan binah na Kokka Burma cyux maki te ht'gan wagi mkura kilux Ya nqu tekyopan wagi mkura tltu, ht'gan wagi ru Cyuko cyux msobih qu寮國ki泰國hya tekyopan wagi ru印度 ki Kokk anqu 孟加拉hya gacyux mubuy .maki squ tekyopan wagi mkura kilux obih mkpyut孟加拉wan , mkura te mkura kilux bsilung nq安達曼.lihgcyuan nya ga676,578 pinbng kung ri,mkia squ te ht'gan wagi mkura kilux Ya nqu rhyan Terik ga spyang krahu nqu Kokka.
cyugal squ rgiyx cyux hmgiru squ Burma, te kyopan wagi ga maki qu rgyx 若開，maki squ mkura tltu ga maki qu rgyx nqu 喜馬拉雅 ,sbngun mhuw squ ubuy nqu rygix , ht'gan wagi ru te ht'gan wagi mkura kilux ga wagiq na rgiyx 撣邦ki ygiyx 丹那沙林, maki squ kska hya ga be’nux qu rhyan nya.taqu rgiyx nqu喜馬拉雅cyux maki squ zik kska te mkura tltu kinwagi qn 開加博峰hya ga5881mi，spyang wagiq na Kokka Burma ki ht'gan wagi mkura kilux Ya.
spyang nqu llyung naha ga maki squ 伊洛瓦底江、欽敦江、薩爾溫江ru錫唐河qani kwara。zik nqu qani ga 伊洛瓦底江 puqing nya ga kahul squ Cyuko nqu rhyan 西藏林芝 , mkura kilux pwah squ kska rhyan nqu Burma,pucing nya lga mwah msri squbsilung na 安達曼 . squliq nqu Burma ga cingay qu cyux mqyanux squllyung rhyan nqu伊洛瓦底，spyang balay llyung nqu Burma.
kayal nya ga yal nqu mkiluxmkilux qu behuy nya. be’nux qu gong ’bagan laga cingay qu qwalax ru msu’ut qu kilux, kami zik rhyan nqu Cyuko ga mtkyay.
kinhmayan nqu squliq ru ''tayal naha(人口和民族)
smr’zyut miru’puqing na pinkgan主條目：kinhmayan nqu squliq ru ''tayal nqu Burma kya wayal squ zmagal seng mang qu squliq Kokka na Burma，68%hya ga緬族。taqu ''tayal nqu cikuy na mirok ga yan nqu撣族（9%）、克倫族（7%）、若開族（3.5%）、華人（2.5%）、孟族（2%）、克欽族（1.5%）、克耶族（0.75%）ru kinkwara.
nqu tekuy na mirok ga（4.5%）,ru maki uzi qu squliq na 印度ki squliq na 孟加mnwah tmwang nqu squliq hya ga（1.25%）.ana ga tthoki nqu Burma hya ga ini naha swali qu squliq na theluw ni Burma（swalan naha qu squliq na果敢華）、squliq na印度、squliq na孟加拉ki squliq na羅興亞 naha ga sinwalan nqu Horit maha kikuy na Minro（sexu nqu Burma ini swan maha squliq na羅興亞ga m’Mirok na Burma wal nya spsquni kisquliq na 孟加拉）.
Ke(語言)
smr’zyut miru’Kkayal naha squ ke na tthoki hya ga ke nqu Kokka Burma（ke nqu yayana 緬族）,kwara nyx maki squ zik rhyan na Burma nqu cikuy na mirok ga kmal squ ke naha nanak.Ke nqu Teluw hya ga siki maki te zik nqu ki’an Teluw na Burma ga spkal naha, maki squ rhyan mkura te tltu nqu Burma cikuy nqu mirok mutux mkkal uzi ken aha.
cingay balay qu wagi cintmanna squliq ga baq kmayal ke na Amirik . yalaw gi bsyaq qu skahul naha inlung mtyuwaw squ Sexu na hitay Burma maha sqtuxn naha qu ken aha, nanu yasa qu ana maki squ binah na rhyan qu ''tayal naha kya ru maki squ pqwasan biru uzi ga sqhut naha kmal squ ke naha nanak。memwaw mhuw kya qu ini bqasi na inllungan binah nqu 'tayal naha kya。nanu yasa qu n_gyut mskongat ini kayal ke naha nanak la.s’wayan qani ga ana qinhtan mlahang cikay nqu大英帝國 qu rhyan na Burma qaniy，uxun su ini kitehok uzi qu qeqaya pcbaq ,maki squ zik Kokka naha ga ini kayal ke nqu Amirik , nyux m’nanak nqu zik qinhtan nqu rhyan naha.
ppsbaq(教育)
smr’zyut miru’kwara squliq na Burma baq mita squ bnrwan ga kyawal squ 94.75%。gmluw squ maha siki pqwsun qu ‘laqiq cikuy ga . sbcyun qu ppsbq zik na 'osa mqbaq biru nqu ‘laqi、cinpuqing nqu ppsbq ru wagiq na ppcbq.
misuw qani ga maki squ 40876 mang qu cinringan ppcbq na pwasan biru，krahu pqwasn biru ru lamu na krahu pqwasan hya ga 108 kbhul kwara qu pqwasan biru，pqwasn nqu mmosa m’sinsi hyaga 20 kwara pqwasn biru ，pwqasan biru nqu hminas nqu kinbalay ki spyang na kinbaqan krahu pqwasn biru ga maki 63 qu pqwasn nya，zik nqu krahu pqwasn biru ru lamu na krahu pqwasn hya ga 22qu pqwasn naha.maki qu lalu na pqwasn biru hya ga 仰光krahu pqwasn biru ki 曼德勒krahu pqwasn biru.