Kbanun/樂水部落
cyan te inu qa qalang部落概況與位置
smr’zyut miru’qalang kbanun hiya qani ga, ssaying maki qszyap na lluyung minus, knbawiq nya ga, ski kmwah magan kbhul mspat pgan, haring ryax na hlangan Ipun ga mnwah tqalang naki cqani, kmut khoniq cyunga ru pslyan khoniq qalang naha hani, knian na aki kisya cyunga, blaq calay qaxan naha, mehong nya lga uka sexu ini swan naha kmut khoniq ro ng_yut photaw qabax pintyawun naha la, piyux cquliq (thelu ru kahat), musa naha la, musa Hiran ini ga hogan la, mwani lga nanaq pthay ita Tayal maki cqani mqyanux mlahang zhiyal ta nanaq.
樂水部落是唯二在蘭陽溪對岸的部落，海拔大約五百八十公尺，從日本時代遷移至今，過去是砍伐木頭集採區，曾經有建設樂水火車站，興榮繁盛，之後隨著林業沒落、政府禁止砍伐樹木，本來住在此的漢人與外省人，也隨之搬離，前往都市或平地生活，現在只剩下我們泰雅族族人留在這邊生活，守護自己的土地。
sinllwan lalu qalang地名由來
smr’zyut miru’qalang Kbanun qani hiya ga, sraral ga son ta Mnoyan, knahul ta qalang Mnoyan mnwah cqani, ro ryax na kinlhangan na Gipun ga iyugun naha lalu son maha Kbanun, imi na cinllwan nya ga, cyan maki qutux pinqiyon, nanu ga sraral kian qani ga, maki piyux panan, penan ga qutux mehong nya lga, bnheci ta si soy Kbanun la, baha hmswa iugun qoyeq qani, ini ta baqiy uzi, siga lungun ta nanaq cwa maha kya.
樂水部落以前舊為Mnoyan，從樂水部落遷移下來，日治時期就更換名字變成Kbanun，根據耆老們說法，以前這個地方有很多黍類，之後我們的祖先，就稱這個地區為Kbanun，至於口音是怎麼轉換成這樣的，我們也無從而之，只能透過推測來判斷可能的原因。
pinqyuwanqalang部落遷徙
smr’zyut miru’Pinsbkan(南投瑞岩)-Quri sqabu (思源啞口)-沿著Turuy kacing 山背下切-經Hbun qyus -gong Matang(馬當溪)-hbun Talah (又稱sgmi)-(壹).一部分人前往Mnoyan(四季平台)-Skikun(四季)-Kbanun(樂水)
tayal ka nyan qalang Syanox mwani qaniy人口概況
smr’zyut miru’akya harin miman ckawas nya, Tayheran ga kmut khoniq hinoki、pqarung utux, piyux thelu mnaki cani cyunga, aki glux Banun cyunga ga, qalang na Kbanun cyunga piyux cquliq,babaw nya ini kut khoniq rgayx lga,mnaki cqani cquliq na cyunga ga, wayal hogan qabax la, mwani ga qalang Kbanun cquliq nya aki tyugan kbhul miman he nya ,tyaba kawas qabax nya msthay cqani, senin ru llaqi lga,wayal mtiyaw ru mqwas tanux ini ga heci la.
約莫五十年前，因為太平山林場的興盛，許多外省人在此定居，樂水一度成為大同鄉人數最多的村落，之後隨著林業沒落，漢人與平地人人口大量外移，以目前樂水部落人口大約三百五十人左右來說，大多是老年人為主，而年輕人大多向外或是前往平地尋求就業機會及讀書，大致上都是以泰雅族人為主，其餘少數則是因結婚嫁娶等地外地人。
snhyan部落宗教
smr’zyut miru’misuw qani qalang Tayal ga, maki saying kkyokay, qutux ga Tensinkyo, ro te saying ga Cyorokay, nanu qabax nqu snnyahan nqu Tayal ga, mtnaq nqu i snhyun nha, ana ga skura squ qalang Tayal maha,snhyan qu i Tayal qani ga, kahul squ inlungan naha, aki smru nqu inlungan, ro skura nqu i qlhan naha,pisan cqani ga, aki maki nqu i anzin nqu i inblaq nqu qnxan nqu qyanux nqu Tayal.
部落目前有兩間教會，第一個是天主堂、第二個是長老教會，信奉人數大致相同，而對於部落來說，宗教信仰給予族人強大的精神支持，在某種層面上，也維持著部落安定。
qqyanux經濟與特產
smr’zyut miru’qalang Kbanun ga,nyan muya pagay rut rakis,mwani ga pagay na Banun ga,nyan naha alan qqyanux,qabax senin ka qalang ga musa mtiyaw hogan,kruma nya mtiyaw qalang prax muyax.
樂水部落盛產稻米與紅藜，現在有樂水米為特產，部落青年大部分都至都市就業，或者在山上務農支撐家中的經濟。
ryaniq部落交通
smr’zyut miru’kahul Giran skura Mnibu,glux te pitu cya seng si shouyu musa , shoyu musa,akay ini qutux tmucing, ro musa su ktalan kya Hongu na Sengan la, ro si skura ’zil ro si shouyu musa,ini bsyaq lga,tehok su qalang Banun la.
由宜蘭往大同鄉方向沿著台七甲線直行，大約不用一小時，你會看到牛鬥橋(紫色外觀、雙向車道)，然後向左轉，接著往前直行開至對岸抵達牛鬥後，會先不斷爬升再下坡，全程大約二十分鐘左右，接著仔細注意路邊被遺忘的部落Kbanun標示，即到達樂水部落，再往前行即是瑪崙部落，接著是最後是智腦部落。
wahan mangay mcisan部落觀光
smr’zyut miru’1.檜木小學堂 :
talan ta cqani ga, hinoki、benigi、qali、qabax khoniq,pungan ga obeh lngan ga si tayux piyux hlaqun nya mhkangi、pagung cmyax cmyax nya maki cqa rgayx nya miyuy ru mlaka, hlabang pali na cyocyo nya msli cani, ru qabax qsinux.
在此可見紅檜、台灣扁柏、紅豆杉、紅楠等樹叢，據說每到傍晚還能瞧見整群帝雉現蹤散步、螢火蟲一閃一閃在無雜的山林間飛舞、原生寬尾鳳蝶聚集等珍貴稀有的動物，目前是採預約制，可先透過上網或電話預約，也有旅行社等服務。
2.樂水部落生活體驗營
mwani qalang Kbanun ga,nya psbaq ptasan rqenas,ru maras lalaw na ppmalup,ru lukus na Tayal cyunga, ru nya psbaq lubuw,ru nya psbaq miyuy na Tayal cyunga,psbaq phpuy kblay mami na ruma,pucing nya lga,musa miyup cqa rgyax,ru maki tqbaq nanu kk’mamu ru baha hmcwa qqyanux tanux.
有泰雅紋面體驗，配戴上獵人彎刀，穿上泰雅傳統服飾，部落族人也以口簧琴演奏泰雅古調，也教導我們跳著泰雅舞蹈，還有接下來製作竹筒飯，最後進入森林獵徑如何在野外求生及認識野生植物用途，是體驗泰雅族傳統生活非常道地之體驗相關活動課程，目前是採預約制，可先透過上網或電話預約，也有旅行社等服務。
cyan te inu qa qalang
smr’zyut miru’qalang kbanun hiya qani ga, ssaying maki qszyap na lluyung minus, knbawiq nya ga, ski kmwah magan kbhul mspat pgan, haring ryax na hlangan Ipun ga mnwah tqalang naki cqani, kmut khoniq cyunga ru pslyan khoniq qalang naha hani, knian na aki kisya cyunga, blaq calay qaxan naha, mehong nya lga uka sexu ini swan naha kmut khoniq ro ng_yut photaw qabax pintyawun naha la, piyux cquliq (thelu ru kahat), musa naha la, musa Hiran ini ga hogan la, mwani lga nanaq pthay ita Tayal maki cqani mqyanux mlahang zhiyal ta nanaq.
部落文化
pinqizywan sraral mga, maki qutux yaki bnkis yaqeh roziq nya, mqas balay akiy musa mgluw pqayat squ giqas yama, muci cikay qu gaga sraral ga, laqi kneril qu syan nha balay inlungan ru blaq nha glgan msqun mqyanux, nanu yasa, mqas balay musa mgluw qu yaki bnkis qasa.
qqyanux ta mhuw sraral ga, ini piyang karu mtzyuwaw ru mqelang cikay uzi, yasa ini l’uluw nniqun ru yaqeh balay qu qnxan nha. maki qutux ryax, musa mzwi rgyax qu yama qasa, ciriq qutux cyaqung ru rasun nya ngasal, ta cikay sa, akiy nya spqaniq yaki, tehuk squ ngasal lga, kyalun nya qu yaki mha; yaki! nyux saku mqoyat balay soni ay! hopa na laqung nyux maku spanga, memaw mqas balay mung kya qu yaki qasa, syukiy piy muci qu yaki qasa ru syukan na yama qu cyaqung pincriqan nya qasa, bsyaq hazi snuling nya lga, sbiq nya yaki, mqas balay nyux maniq qu yaki, ana ga swa mhetu’ niqun piy ama? kyalun nya lozi qu yama mha; an pn-giy cikay lozi, tay ta akiy mhnuk cikay kt’un muci qu yaki.
rakis nya qu cyaqung rwa! ana nya thkun bsyaq, siy kiyasa kya mhetu hi, kmal lozi qu yaki mha: swa sokan cikay piy ama! smyuk miq ke uzi qu yama qasa mha: bsyaq ciriq kya la, baha ini sokiy cikay lpiy! son nya kya smyuk ke qu yaki nya, ana son nanu qtqit maniq qu cyaqung qasa ga, knux ru mhitu balay, pucing balay wal siy suqiy maniq kwara ni yaki qu cyaqung qasa.
ryax nqu musa pqayat laqi nya kneril qasa qu yaki ga, ini nha bleqiy lahang, kruma ga, akiy cyux mblaq m’abi qu yaki ga, kya nya qlangun balay mita ru s’agal nya qaraw ruma slqing nya zik sakaw ru qrquran nya beh qung hkuy qu yaki nya qasa, ini thuyay mblaq m’abi qu yaki, siy ryax agay!agay! smhung, sqehan nha balay qu yaki, iyat yasa nanak, suqun nha sqzinut muling tanux ru tqba ptunux uzi. ingat squliq mwah pchut qu yaki, sgalu balay.
zik huqil na yaki, maras yuhum sbil smyus mha; pkton maku utux maku qu lhga qani, wal saku ini kblaq mqyanux ana qutux, balay! snyus na yaki nyux aring mbiyaq qsahuy ngasal nqu yama nya la. suruw hinqilan yaki, inu nyux mblaq kwara? myangi kiy myangi, wal m’pyut sinkwara ngasal nha. yama qasa ga, huqil sa tuqiy Rangay ru ini ‘lwiy, moyay nha balay mhkangi bsyaq ryax, cyaqung qu muluw sabak hi nya, tpr’an cyaqung qwa! qwa! qwa! mqwas sa babaw hi nya ru nyux niqun cyaqung la. san nha mgluw mita, aw baq nyux rema stmaq qu hi, thay qniqan ni cyaqung ru skwi’an qu bqni hi.
nanak qutux wal ta sm’yaqeh bnkis ga, ini an kblaq ay! mgluw balay snyusan na bnkis qu utux qani, ini bciqiy qu bnkis hiya, bleqiy shelaw lmaqut qu bnkis mamuw trang ka nyux mqyanux llaqi! pongiy cikay! laxiy biq yaqeh rqyas bnkis mamuw, mqas qyanux qu bnkis lga, babaw nya, biyaqa miq qoyat ru klhangay simuw nya krryax uzi.