Macau
| Macau | |
| |
| kian | |
| |
| kinbhci | 115.3 km2 |
| ke | |
| Cantonese
Portuguese | |
| Linpgan squliq | |
| 682,800 | |
| Pinqasan ryax nakoka | |
| 20 na tay mawpuw sazing byacing na qutux kawas | |
| ryax nqu kian | |
| UTC+08:00 | |
| pposa giqas nqu zyuwaw | |
| .mo | |
(Macau)
Awmen
smr’zyut miru’Zyuwaw nqu kinbkisan
smr’zyut miru’piksyugan nqu koka na Ptawya（kawas qutux seng magal kbhul mzimal cyugal~qutux seng mspat kbhul mpatul mqeru）
squliq nqu Putawya maki qutux seng magal kbhul mopuw sazing tehuk Molucya nqu tau、baqun nha balay qu wahan na ptbiean nqu tuqi lga. Tmwang hinkangi Intuw nqu htgan wagi na syaw umi、kura mklux na umi. qryun tmwang ptgih Tyungya nqu ptbiran nha.ryax qani ga mintxal musa Gipun、nanu yasa t’aring mpbazi ki squliq na Oco.maki sa Mannyu te qutux na thoki mlahang.thoki nqu Putawya qu tmwang kmahang ru pspung pkkal mha sami cinrhyal qu mtmiran na tuqi qani ru maki qutux ku bbaqun nqu kekaq.nanu yasa aki nha kblazyun qutux ’osa nha sa htgang nqu wagi na tuqi psrux qutux kian nqu hhetay pklahang sa pcyagun nha.kawas qutux seng magal kbhul mopuw cyugal. Putawya cinqqasu na squliq Ohwali te qutux tehuk sa Kwangco nqu squliq.mtta sa zit na rhyal Nelintitan ptke mha rhyal na Putawya ru maki sa lingay nya ga psgsu qutux Tun na blihun mha squliq na Putawya na kian.ziray nqu Minng ga Awmen qani ga ron na Kwangtun Sin Syangsasen kmahang.kawas qutux seng magal kbhul mpusal qutux pintriqan nqu Tunmenhay pqxun nha lga.squliq nqu Putawya ga kura sa qalang Awmen hinkangi kian nha la.
kahul sa umi nqu squliq (kahul sa Oco ru Amerika) minsllwan nha Awmen mha Macao kya sazing qu ini ptnaq kinnal nha：
• cinringan nya ga「Make」.imi nya ga ryax nqu squliq nqu Awmen pkal nha ma Macumyaw.
• cinringan nya ga ke na Aw yaqih pongan nqu ke.kya ruma ga ini ptnaq qu ke nha .nanu yasa trang nqu cinqqulih na squliq smyuk mha「pcyagaw maku yaya su（nanu nyux su skal?）？」，「Macayaw」nanu yasa「Macao」。
Babaw tehuk qu squliq nqu Putawya lga baqun nha mha Macau ke qani
lananu yasa balay nqu sinllwan nha nha lalu nqu binah na ke la.Macao
biri na Ego ga Macyaw=（Macau）biru na Putawya
Kawas qutux seng magal kbhul ru mzimal cyugal squliq nqu Putawya .squliq nqu Putawya ga aki mtkbrus mha「pksyu sa ppgeng lukus ru qmbuw nenanu」qu kkyalang nha.ryah nqu ziray nqu ming biqannha pila qu thoki nqu Kwang tung nqu tisinanzas nqu pklahang na umi na pszik nqu thokiWangpo.swalang nha sa pkaki squ Awmenpantaw pira ryax.kawas qutux seng magal kbhul mzimal mpituw.Mingsaw maki sa Syangsansin psrux sa pklahng nqu squliq msesyu sa mkkangi.sllwan nha ma mlahang blihun nqu Awkwangyamen.squliq nqu Putawya phyup pila sa Kwangtuns qalang Pas ru psrun sa pkaki sa Awmen na cintman.qutux qutux kawas gabiqan nha thoki nqu plahang nqu thoki nqu Kwangtunfus magal kbhul lyang plquy na in. kawas qutux seng magal kbhul mpitu pgan qutux.maki sa Kwangco nqu pzyuganhwe.squliq nqu Putawya yang sraral phyup sa thoki na mlahang magal kbhul plquy na in.Kwang tungz nqu thoki maki kya mha ginbang mha minniq nha pila qani gasllwan nha maphyup nha sa Minzaw nqu sefu na「kinsyugan nqu pila」minnagal pila nqu thoki qasa ga nyux nha sbiq sa「kinsyugan nqu pila」syun nha sa pskwan pila nqu koka.aring nasa lga.miniq nqu pila qani lga squliq na Putawya mzyu sa mha kinsyugan nha na phyup.babaw nqu pinkal nha l na pila.ga. squliq na Putawya qutux qutux pbiq sa kinsyugan nqu rhyal plquy nqu in magalkbhul lyang（babaw nya lga tmwang tehuk magal kbhul ru mopuw magal lyang）.psrux pklahang qqasu nqu phyupan ru psblaq mpkal nqu ptzyawkura sa squliq na Putawya ru mpkal kura thoki nqu sazing nqu psplang nqu zyaw.Syangsan Csen maki qu piqsyugan nha. squliq na Putawya psrux Szenweyunghwe（Minng ga sllwan nqu thoki nha.）cyugal kawas ga txal msenkyo ru cipoq nqu kisat lmahang nqu linhoyan.psrux sa galang nha phyup pila nqu mwah mhngaw sa Awmen na koka na Putawya na qasu.smru’ balay inlungan nqu sefu nqu AwPu nqu psplang. kawas qutux seng magal kbhul mpitu pgan payat ryax ziray nqu Min maki sa Linhwacin psrux qutux pklahang nqu squliq pkzyup ru ’osa nha khangan nqu kinbetay na umi pwahun nha hetay mlahang.sqhut nha qu squliq nqu binah koka kawas qutux seng mtzyul kbhul mspat ryax .thoki nqu Syangsan Zaysanci ptke phtuw《pklahang nqu mopuw na Aw》ptlokah nha lmahang.taring ga squliq nqu Putawya ga nanak cintqalang sa te mkilux na Awmen（trang ryax qasa ga squliq nqu Putawya mqyanux sqani），khangan nqu ron na Intuw ru gluw maki sa Putawya thoki Koyacin baha hmswa ga squliq nqu Putawya pzyux balay na ngasal mwah cintqalang ru msqun ki squliq na Awmen msqutux tnuxan.squliq na Oco mwah tmwang sqani.taring ki Cunko mtbazi msyobay sinpila、sinnhen ru gag qinnhan nqu mbbiq.helow balay lga mqutux qalang la. kawas qutux seng mtzyul kbhul mpusal cyugal sefu nqu Putawya mere nya qutux thoki Mascyalu kmahang Awmen.Mopuw mtzyu tehuk mopuw mpituw kinmhgan Awmen ga Gipun（zangci）、Luycyu、Feliping、Molucyallamu na taw nqu Tungnanya na ptbiran na pyang qsahuy na linhoyan.babaw nqu Putawya hutaw qinnxan nha ru koka Gipun qani ga ini pcisal sa binah nqu koka qmluw blihun nha .nanu yasa son mha mtbazi psplang qani lga mkrroq la.kya pira kbhul kawas lga.Awmenqani ga maki sa cinbwanan ga ki Cungko lingay nqu koka mtbazi psplang na puqing.ana maki sa ryax kinhangan nqu koka Sipanya ga ini pzyu na.knal nqu puqing ga.kawas qutux seng magal kbhul mspat pgan pintriqan nha sa mqqol sa kinthkan.thoki nqu hetay Sipanya gmlen Alrwakongcye qmol qalaang Lispan galaun nha koka na Sipanya.thoki na koka Sipanya Feli te sazing cintman lmahang koka nqu Putawya na thoki uzi la.msqutux mha Ipili linhoyan.’mubuy lmahang koka Putawya ru khangan nya qu zyuwaw nha sa binah nqu koka tehuk sa kawas qutux seng mtzyu kbhul mpataul koka Putawya mgyay sa kinhangan nqu Sipanya la.Awmen qani ga ini plaqux sa koka Sipanya.nanu yasa sllwan nha ma 「cinllwan mha Utux kayal nqu qalang」（Cidade do Nome de Deus）nqu sinllwan.zyuwaw nqu sraral Awmen qani ga msblaq ru mpkal iyal ki Cunsi qu lalu nha sa babaw nqu cinbwanan.tmsuqan nqu Min ru cinringan nqu Cin na「qinnhan nqu byaqan wagi ga mngyut mwah sa rhyal nqu htgan wagi-Cunko」nanu yasa spyang balay nha blaq.maki sa babaw nqu cinbwanan qani uzi ga son mha psmsun psplang qani ga cingay balay qu kinblaq nqu pkwagiq sa qinnxan.Ryax nqu te sazing pintriqan nqu babaw cinbwanan.kawas qutux seng mqeru kbhul mtzyul mpitu mhtuw zyuwaw nqu Cici pinzyugan nqu sefu.mwah qu hetay na Gipun.te sazing kawas qolang Kwangco kawas qutux seng mqeru kbhul mpatul qutux mciriq qu Taypinyang kska nya ga qolang nha qu Syangkang.Putawya Salaza sefu maki sa Oco ga msobih sa Nazwe Teko nqu thoki lwax na linhpyan nqu koka.koka Gipung qani ga linhpyan nqu koka uzi.nanu yasa kongu nha t’qun qu puqing nqu koka Putawya. Putawya koka qani ga te sazing nqu pintrqan nqu nanaw cinbwanan ga maka sa tska qu inlungan nha.nanu yasa AwPu na sefu ga ptke mha pkaki sa teska.nanu yasa koka nqu Gipun ga ungat mwah ptyaqih sa Awmenana ga hetay nqu Gipun ga sqehut nha qu psplang nqu pila.nanu yasa ana nha ini qoli.maki sa kawas qutux seng mqeru kbhul mpatul qutux maki sa ryax ungat squliq nqu Gipun psrux sa pcyanggan nha zyuwaw nqu binah na koka.knita nha sa ggalang nha sa zyuwaw nqu pposa ru ’qagal nanu yasa ga Awmen qani ga mhinas sa pinciriq.mtnaq sa gluw na Putawya nqu Tungtiwen.maki sa kawas qutux seng mqeru kbhul mpatul sazing .baha hmswa ga biqan nha sa cyugal kbhul mzimal na Holang ru Awtaliya na hetay pkaraw mtta rhyal.nanu yasa galang nha ke . kawas qutux seng mqeru kbhul mpatul sazing qolang nha qu rhyal nqu ron na Putawya nqu Tuntiwen.Babaw nqu sqhut koka Gipun qu psplang pila na Awmen lga.koka nqu Gipun qani ga unten nha minthan nqu psplang.btaqan nha qu qmiway mtbiraw nqu yaqih nqu squliq na thoki maki sa ptzyaw nqu binah koka Fucinpawkwang.
Awmen nyux maki sa Taypinyang、kura mkilux syaw nqu umi Cungkorhyal qani ga nyux maki sa Cucyang nqu byaqan wagi. Pehwekwesin te mkilux mkrroq nqu qalang.kura ghyaq ki Kwangtuncuhay ’mubuy sa ghyaq.te byaqan wagi ga qes ki Sicyang na qara、zik nqu kang ga Cyamako wahan qsya ki Wancay ru Hencin.qesLintiyang syaka mita Syangkangnanu yasa son nha ma Syangkang nqu rgyax na Tayi kura mkilux lga mkita ki Wansan llamu nqu taw.bung nqu Awmen ga kura khyaq na Awmenpantaw ru kura mkilux nqu qalang Litaw .qalang nqu Litaw kahul sa Tang cay、Lucay qalang ru Luhwan pinsqunan nqu hopa na HayTaw qalang. Taw qani ga aki pinsqunan na Tangcaytaw ki Luhwantaw.ana maki Lutyang linkwang konglu taring pkbalay lga.baha hmswa ga turaw umi ru qsya nqu Sicyang hmol maras cingay nqu naqi.nanu yasa sazing nqu taw qani ga umi nha ga ini kzzit la.rhyal nqu konglu mngyut cingay uzi la.ktan nqu pklahang lgananu yasa kekaq nha pturaw qu umi nqu pincyagang la.nanu nagal nha na rhyal ga qalang Lutang.binah ga.kahul kawas sazing seng mpituw byacing mpusal ryax.maki sa Hencintaw nqu Awmen hopa nqu pqwasan biru giqas nqu qalang Awmen nqu sefu lmahang la.nanu yasa kya ruma squliq mha qutux .qutux pinfangkongli nqu rhyal na Awmen giqas nqu pqwasanbiru ga ron na Awmen.kawas qutux seng mspat kbhul mpatul Awmen pangtaw kinbhci nya ga nanak sazing.mpitu pgan mspat pinfang kongli. kahul kawas qutux seng mspat kbhul mtzyu pgan tzyu Awmen ini rangaw pturaw umi nanu yasa tehukmisu qani kihopa la.ktan pinkita nqu minnatas nqu biru na linpgan ga .kawas sazing seng ru mopuw spat mtzyu byacing rhyal nqu Awmen ga kinbhci nya ga mtzyul sazing.mqeru pinfangkoli. kska nya ga Awmenpantaw ga mqeru.cyugal pinfangkongli.Tangcaytaw ga mpitu.mqeru pinfangkongli.Luhwentaw ga mpitu.mtzyu pinfangkongli qalang LuTang ga mtzyu.0 pinfangkongli.binah giqas nqu kinbalay nqu qalang ga qutux.mpayat pinfangkongli ru Cukongaw hopa nqu hongu.kinbalay nqu squliq Cuawkoantaw pklahang nqu squliq na Awmen0.mpitu pinfangkongli.ana ga linpgan qani ga ini lpgi qu pinfangkongli maki Cuhayhencin na Awmem giqas nqu hopa pqwasan biru. Ru qes nha 0.mtzyu pinfangkongli na Hencinkoan Awfangkoang qalang. Kawas sazing seng mopuw sazing byacing ru mopuw mtzyu ryax.thoki Likecyang mmaras Kowyung nqu pinkkyalang nha mha《Cunhwazimin linhoyan nqu mtanak nqu qinsyugan qalangna pintasan（pingleng nqu kekaq）》.ppatas sa pklahang nha sa tanak nqu qalang. pingleng nqu kekaq qani ga mopuw sazing byacing ru mpusal ryax lga taring pcyagun la.aring sa htgan wagi nqu Awmen ru kura mkilux na mspat pgan na pinfangkongli nqu umi ga ppatas sa rhyal na Awmen.mopuw sazing byacing ru mpusal ryax lga taring .maki qu kenli nqu klahang na Awmenpktang nha ga ptwang pturaw sa umi.iyat galang ptukyaw.
Macau (澳門) hya’ ga cyux maki’ tay 22 10 N, 113 33 E na Aziya’ syuw.
kwara’ kinghciyan niya’ 28.2 sq km (maki’ tay 237ginkgan kin wahci’)
(kinwhci’ niya’ ga 28.2 sq km , kinwhci’ na lawsayan wsilung hya’ ga 0 sq km)
Kinkhmayan kwara’ squliq hya’ ga 597,425.
Pinbcyan naha’ sni’ naha’ rhzyal hya’ iy pqmahun hya’ ga 0% , lhlahuy hya’ ga 0%, sni’ naha’ sa pptzyuwaw sa bzinah hya’ ga 100%.
snyan kinramat inlungan na Kokka’ (國家紀念日)
smr’zyut miru’snyan kinramat inlungan na Kokka’ hya’ ga 20 na tay mawpuw sazing byacing na qutux kawas.
mrhuw Kokka’ (國家元首)
smr’zyut miru’mrhuw Kokka’ ta’ misuw hya’ ga Fernando Chui Sai On, aring ryax 20 squ byacing tay 12 sa kawas 2009 lga, musa’ spazyang balay ms’rux kya la.