qalang Naro 那羅部落
mwani misuw qalang ru cyux te inu部落概況與位置
smr’zyut miru’Qalang Naro nyux maki sa Hsincu syen Nahuy gow Cinpin qalang.gong nqu Naro basi nyux pqyanux sa kinraral ru misu nqu qalang Naro.maha ni mkkangi su sa syaw nqu gong ga,musa su ktay son mha qqulih na Tayal.pax pax mzyugi sa gegong.mluw su sa gong ru pqhoyaw su mhkangi lga tehuk su bbiran na ngengayan nqu ssquliq la.mqhoyaw su lru mhkangi su cikay lga tehuk su ka ngngayan nqu btunux na qpatung la. mngay su m_yan balay r’snat ru mtasiq na bsilung.mosa si wax qu qsliq su mangay ru hinhlah kinn’uy su. Taqu kinbsyaq na ryax qani ga，kinholan myan ga pkrayrs sa hhlahuy ru rrgyax、pqwaq squ r’uru gong，si gluw sa qsyaq nanu tehuk sa syaw nqu Naro basi tsqalang sqani qu Tayal la. minkahul squ rrgyax Libu nqu b’bu qu qqsyaq mkurus mbyaq squ qalang，nanu yasa nyux sqyanux nqu babaw cinbwanan ru lmahang qmyat sa kinbetnuxan na ngngayan nqu ita squliq qani.taqu spayat pinyugan nqu ryax uzi ga.kahul sa tngngwa abaw,’bagan,huqan abaw,qmisan memaw balay siagal sa qsliq mqyanux sa babaw rhyal qani.
kinwaqiq ga aring mtzyu kbhul tehuk qutux seng spat kbhul，sazing kbhul ngasal.tuqi 'osa sa smangs ru Cinsbu。llyung na Naro pqo hbun nqu qalang.qalang mqasu sazing qnapan rgyax qapu ru Naro.ini pskuy qu llyung nya. kbhuyun balay qu rhyal uzi.cingay balay qu slaq ktan ga hbci ngayang myan sa rang rang. tehok ryax tmangu abaw lga. mkhana kwara lapaw la.tehuk ryax na 'bagan lga mkhana syaw gong qu boxi uzi la.ana nenanu na pinbahu rramat ru llamu na phpah hhya iyal ru blaq balay sokan.
那羅部落位於新竹縣尖石鄉錦屏村，海拔600至1800公尺，是通往司馬庫斯及鎮西堡的必經之路。那羅溪，孕育著泰雅族那羅部落的今昔風景。漫步溪畔的「綠水廊道」，尋覓台灣鯝魚的身影，順道逛逛部落市集；散步到青蛙石天空步道，欣賞險峻山崖與碧綠潭水，感受林深幽壑中的悠然閒適。在漫長的歲月中，跨越山林、穿過溪谷，泰雅族來到了那羅溪畔。源自於李棟山等崇山峻嶺的潺潺水流，不僅孕育了萬物，青山碧水的美麗、繚繞雲霧中的四季晨昏，更讓人魂牽夢縈。那羅溪貫穿部落之間，將部落區分為柿山及那羅兩大區塊，那羅溪水終年潺潺而流，滋潤部落肥沃的土地，擁有廣闊的梯田風貌。春時山上櫻花開，夏季那羅野溪野百合也開花了，香草花遍佈，園區內有機蔬菜四季可收穫。
sinllwan lalu qalang 地名由來
smr’zyut miru’「Naro」sinllwan lalu qalang nqu hngayang ga na-lou,pispngan nha ma qruhaw,baha hmswa ga qalang Naro qani ga kbhoyun balay qu qruhaw nya,nanu yasa sllwan nha ma qruhaw, maki qutux kinnyalan nha mha sraral ga Naro ga iyat nha sinllwan mha Naro，ini nha qbaqi qu lalu na kinbetnuxan nyux mthwiru squ hwinuk na rgyax qalang qani
Maki qutux ryax，mwah qutux mtkari nqu squliq，ini nya qbaqi lga mzyup sa qalang qani la.ini nya qbaqi qu lalu nqu qalang.nanu yasa maqut sa squliq mha nanu lalu na qalang qani hya?nyux saku inu la?talagay kinbetunux qu rhyal qani,nanu qu lalu nya?nyux mhkangi qu Tayal ini qba mung ke nqu Theluw hinhweh tunux mha「na-lou? na-lou?」。Na-lou ke nqu ita Tayal ga mtnaq mha 「nanu？」nyux psbaq squ mintkari na squliq ka pthngyang，na-lou，nanu yasa lalu nqu kinbetunux nqu qalang qani ga na-lou；musa sa ngasal nya lga，kyalun nya kwara squliq mha，ryax nqu Hincuw sen cyux qutux betunux nqu qalang lalu nya ga na-lou。Aring kya lga，aki sinllwan mha qruhaw lga na-lou，nanu yasa sllwan nha ma「Naro」。
Sraral cingay balay qu qapu nya.nanu sllwan myan mha Lalu(sinllwan sa sraral).nanu mha qani qu sinllwan nqu qalang myan.pongan Gipun qu hngya'an lga sllwan mha Naro la.
「那羅」地名的泰雅語發音叫na-lou，喻指柿子，原來那羅部落早期盛產甜柿，所以取名柿山。又有一說，遠古時代那羅不叫那羅，誰也不知道這個美麗的山腰部落叫甚麼名字來著？某天，一名遠方迷途來客，無意間闖入這塊人間仙境，不知其名為何？忙問路人，這裡是甚麼地方？這個人間桃花源究竟如何稱呼？行路的泰雅爾人不懂漢語，頻頻搖頭問道：「na-lou? na-lou?」
Na-lou的泰雅語又可當「甚麼？」解釋，這位誤闖桃花源的來客聽聞na-lou，趕忙示意原來這個豐腴的美麗山谷名叫na-lou；回去後，立即昭告世人，新竹縣後山尖石鄉有個美麗的泰雅部落，名叫na-lou。自此之後，原名稱做柿山的na-lou，便傳述為人們口裡的「那羅」。
以前這裡遍地都是野柿子，我們說lalu〈以前的名稱〉稱做lalu因此地名這樣來的，日本聽到的諧音就稱為〈那羅〉。
pinqzyuwan qalang 部落遷徙
smr’zyut miru’Sazing kbhul msyaw kawas sraral ga.linhoyang nqu Naro sya qani ga.spyang gleng mwah tqalang qani ga Mrqwan.ryax nqu kinlahang Gipung.wahang siqlih nqu Gipun .baha hmswa pqhun nqu Gipun lru nanu yasa mskulus kahul sa rrgyax mwah sambyaq sa te kyahu sa htgang wagi.nanu sllwan nha mha te qutux burak.babaw nqu kawas Minko mopuw mtzyu ryax na cyugal kawas.msrsul mwah mbyaq kwara squliq mgayang sa qqalang.nanu sllwan nqu hetay nqu Gipun mha sazing burak、cyugal burak、payat burak、zmagal burak、mtzyu burak，mha qani qu sinllwa.
那羅部落結社在兩百多年前，馬力光群烏來社是最早來到這居住。日治時期，日軍進討起義的部落族人，後來因寡不敵眾而失敗，被日軍從後山陸續遷下山來，被安置在東陵，俗稱第一部落。民國十六年之後的三年間，陸續被遷下山的部落，散居在各地，被日軍稱二、三、四、五、六部落，因而得名。
tayal ka nyux qalang Naro misuw qaniy 人口概況
smr’zyut miru’nyux cinqalang sqani，squnun squilq nya ga mpitu kbhul ru spat pgan.kmukan ga mopuw msyaw nyux maki sa qalang qani.wayal tqalang sa Sinkina ru binah na qalang.ana ga pinluw sa hngawan ryax lga muwah pbubu qalang kwara la.
linpgan nqu kawas2022 ga Cinpin zun linpgan nqu mmlikuy ga(mpitu kbhul ru mpitu pgan mtzyu hi)kkneril ga (mpitu kbhul ru mopuw mtzyu hi) linpgan nqu mlikuy ki kneril ga108.38 % qu qinsugan nha.。nanu yasa wayal mopuw kawas qani ga，kinwiqan nqu kneril ga2.43%，mlikuy lga mhgunt-1.52%。
共有200多住戶，人口約有780餘人。平地人人口不多，約十幾戶。外流者到竹東或是更遠，但是逢年過節都回部落。
在2022年的統計中，錦屏村 的男性人口有776人，女性則有716，相當於108.38 %的性別比。同時，過去的十年中，女性成長率為2.43%，而男性十年成長率為-1.52%。
snhyan 部落宗教
smr’zyut miru’Qalang Naro qani ga cyugal qu ini ptnaq qu kyokay nyux psrux sa qani.Tenskyo、Cyurokay、Sinyasu kwara Tayal ga nyux snhi Yaba Utux kayal kwara，baha hmswa blaq ta mpcisal ru mqqasu inlungan ta qu ita Tayal qani.
那羅部落有三間教會，天主教會，長老教會，真耶穌教會。但是我們泰雅族人幾乎都是基督徒，因為我們是喜歡聊天分享的民族。
qqyanux 經濟與特產
smr’zyut miru’Nyux maki qutux linhoyan nqu Naro kinbalay son mha ini si xiryo qu pinbahuw nha.mgiqas ru mhbku nanak kblayun nha sa giwan spyang kinblaq.qutux uzi ga stapih nha sa okyaq mwah DIY ru kbalay pson nha rqes kkahang nha sa kyahi ssquliq ru pbiran pthan nha pila.
kya uzi son mangay ptzyaw nha sraral ka kinhoyan nha sekutang.ppzian kinbalay nqu ngasal ruma maki qu nniqun: Naro.betunux balay ngayan ru psalang ga.btunux nqu qpatung.hongu na msrangi.langung na kneril.ppsalang nqu bbiru.sekutang.nyux qu pinbahuw ka ini si xiryo llamu na rramat、tqenu、qlung，qmayat qqulih；kya ruma si tbazi sa syaw na tuqi kya squliq smoya lga tbirun nha la。
「kintan phpah na rgyax-ryax nqu mkhana sa qalang Naro,linhoyan pinbahuw nqu Nahuy,spgluw nya pqmayih、nniqan、ttbiran、mtbazi son mha nniqun nqu hhyaq na phpah ru kinbalay nha omiyage saras nha rrangi，linhoyan nqu pinbahuw na Nahuy，mopuw cyugal kinbhci ru krahuw qu pinbahuw nha ssokan nqu abaw,sllwan nha mha qalang nqu myang kin ssokan nqu abaw,ssokan nqu aba qani ga cingay balay qu llamu nya mite ssokan、syni ssokan、Poh ssokan、Yung kan phpah、ssbin phpah，kin ssokan abaw spyang balay –phpah Cinzan qu spyang nya。phpah Cinzan qani ga blaq balay ngayun ru qryuyux ryax qu ngngayang nya，qutux kawas ga te cyugal ru spayat byacing qu mkhana，msun mkhana ru twangan kbalay ngngayang lga，spyang blaq balay son mcisal ru hmyapas ru psyasin nqu ppzian la。
那羅農特產產銷合作社在這裡實行友善耕作種植香草，除了有新鮮、天然的香草純露外 ~ 也開放團體參觀香草園及DIY手作和香草保養品，現有的場域有復興煤礦園區、竹屋花園甜點那羅灣休閒農業區：美麗的風景如青蛙石、情人橋、女人湖、文學林、復興煤礦等。植一些有機蔬菜、香菇、木耳，也養殖鱒魚；有時會在馬路邊販賣，若客人喜歡，就在路邊交易。
「山裏花見-那羅灣金盞花季」尖石鄉那羅灣休閒農業區結合在地農莊、餐廳、商家，推出金盞花風味餐和特色伴手禮， 尖石鄉那羅灣休閒農業區，種植香草面積13公頃，有黃金香草部落之稱，香草種類包括迷迭香、薰衣草、薄荷、洋甘菊、甜菊等，其中以黃金香草-金盞花最具代表性。金盞花觀賞性佳、花期長，每年3、4月是金盞花產期，滿滿的金盞花海搭配地景設計，是春遊賞花、拍美照的好去處。
tuqiy 部落交通
smr’zyut miru’t’aring Bnka’ pwah su klhwagan te sazing tuqi →mbyaq su Culin qinsyugan tuqi lga →mluw su sa (120縣道)si shyu hminas su Momoyama yasa qu mzyup son maha ka tuqi cinqlangan Nahuy la, nyux sbiru mha (60縣道). mtzyul .zmagal kong li tehuq qalang Naro.
Basu:kahul sa eki(5625)Sinkina-Naro(pwah sa Mekarang te mpitu lin)
行駛北二高→下竹 林交流道→沿120縣道往橫山、尖石方向行駛→行駛錦屏道路竹60鄉道→至竹60鄉道約6.5K那羅部落停車場。
【公車】：新竹客運【5625】「竹東-那羅(經梅花七鄰)」
wahan tbasaw mzwi 部落觀光
smr’zyut miru’Psplang ru wahan nha mangay ga maki balay qutux kinblayan na qalang Naro.betunux balay ngayan ru psalang ga.btunux nqu qpatung.hongu na msrangi.langung na kneril.ppsalang nqu bbiru.sekutang.
Spyang kinblaq na qalang:pinbahuw llamu nqu ini twangi xiryo na rramat、sokan nqu k'man、bsyaw.
那羅灣休閒農業區：美麗的風景如青蛙石、情人橋、女人湖、文學林、復興煤礦等。
部落特色：有機蔬菜、香草、月桃。
Qalang Naro qani ga cingay balay qu ppzian ru llamu ’byan ngasal nya,cingay balay qu psplang pila nya uzi .ana ga nyux maras qu yaqih nqu qinnxan gi maki qu snqwaq ru mpsazyu ru mciriq,inlungan myan hya ga tnaq sinplang lga yasa la,bleqi cikay kmahang gmaluw qu kwara sinblang nqu kinbkisan ta.
那羅部落有痕多休閒的地方及各樣民宿，帶來部落商機同時也影響部落寧靜的生活。但願不要過度開發適可而止保留祖先遺留下來的自然環境。