qalang Piling比麟部落

mwani misuw qalang ru cyux te inu 部落概況與位置

qalang hiya ga, payat balay qu burak nya. misuw qani tmwang cikay kobih ka bih hongu’ qa lga, nyux sobih sa twahan na kruma la. kruma ga torak ga,方便qu ‘san nha’ pqwas lelaqi’ la. i qalang Piling qani ga, yatuk hiya ga,  t’aring balay htgan balay ga, puqing hongu’ qani ga, atrasi na giqas ga, burak qani hiya, ini tehuk tzyul kawas maki qani hiya la. qalang i yatuk qasa hiya lga, yaw bih ha kbhul kawas qasa la. nkis musa baq qasa hiya la,Uraw qasa, ru rayniban ku burak qasa hiya lga, blihun son nya’, blihun qani heng balay son 門口sa imi nya’ ga, ru Uraw ru Takay ru Basan son nya’.qalang Uraw 有四個部落, yasa qu piyang nya’.

比麟部落，裡面又有分四個部落。在附近有增設了橋，其他地方也有增設，有些車子能方便去送他們的孩子讀書。而上比麟部落是最早出現的。在下比麟部落設置的橋是新的，而橋在這個部落還沒超過六十年。在上比麟部落，而超過百年歷史。在比麟部落裡面的第二個部落，族人稱作門口。而在比麟部落裡面，又細分了四個小部落，下部落叫Bihun、上部落叫Yatuk上部落在上去一點叫Takay，在上部落後面的所有田地叫Basan而部落名稱則是Uraw。非常特別。qalang myan hiya ga,差不多5-600多海拔。我們的部落，差不多5-600多海拔。

sinllwan lalu qalang 地名由來

qalang Piling myan ga,ke tayal nya ga,Uraw son myan. Uraw qani he ga,yasa qu sinbilan ga, bnkis raral ga,nanu nyux myan ki’an qani ga, sami qu nyux maki son Uraw qani.

比麟部落，我們泰雅語叫做Uraw。Uraw這個地方是以前老人家留下來的，所以我們稱這個地方為Uraw。

pinqzyuwan qalang 部落遷徙

Kahul kya i Cinsbu ru Knazi ru Sbqiy. kahul 秀巒村ma qasa ga,ru aw tmwang sa qalang Uraw qani.

我們比麟部落是從後山秀巒村的鎮西堡、knazi、Sbqiy這些地方遷徙至Uraw這個地方。

tayal ka nyux qalang Piling misuw qaniy 人口概況

knbaq maku hiya ga, t’aring balay ga, yasa qu maki qalang Piling, maki 姓張、姓簡、姓李，還有姓徐, ini kpiyux hiya qu bnkis ta raral qasa ga, sraral hiya ga, ngihiq msyaw squliq la. misuw qani lga, wal tmwang la, wal tmwang lga, te burak qu ngasal nya’ ga, 差不多100多戶了。hiq kmsyaw qu ka ngasal la.

在比麟部落我所知道一開始有姓張、姓簡、姓李，還有姓徐的家族。在以前沒有很多人在這個部落裡。差不多200多位。但現在比麟部落人口數增加許多了，差不多200多戶了。

snhyan 部落宗教

t’aring balay hiya ga, tensikyo ru cyorokay 基督教和天主堂,ru babaw nya lga, mwah qu sinyasu’(真耶穌教會)ru 神召會ga, payat qu kyokay la. misuw 神召會 ingat la. cingay balay qu kyokay hiya la. tensinkoy ru cyoroakay ru sinyasu la, ru nyal qutux qu mukan lozi ga, nyux ngasal a 廟 lozi. Qalang Piling qani.

一開始，有天主教和基督教傳入，之後又來了真耶穌教和神召會，總共四個教派，但現在只有神召會沒有了。比麟部落很多教派，有天主教、基督教和真耶穌教，不久也有一個平地人在上比麟蓋了一座小廟。

qqyanux 經濟與特產

sraral ga, muya sami pagay ha.muya pagay ru trakis muya qsinuw,banan.misuw qani lga, ini muya ,ini t_yaw qmayah la.ru ini tehuk ksyaq i ini na mzye qu slaq nha’ uzi la. sraral hiya ga, galan nqu pila’ hmuluy ruma’ ru panga’ kparong. Sraral hiya yasa qu spgan nya. misuw qani lga, ingat la.

在以前我們有種稻子、小米和高粱。現在，已經很久沒有種植任何農作物了。在以前我們也會去拉竹子和背木頭去賺錢。但現在都沒有了。

tuqiy 部落交通

Kahul Sincik unteng haya qu mosa te qalang Piling,nyux maki mpatul msyaw spung,gluw 竹60縣ru kte qlcing tuqiy ,cyux tehuk la.

從新竹開車到比麟部落，只要40分鐘，沿著竹60縣看一下路牌標示，即可到達。

wahan tbasaw mzwi 部落觀光

nanak qu rgyax ga, karaw rgyax nanak. 尖石山ga,尖石山也是有名。尖石山son nya’. mosa mhkangi ru tehuk rgyax qasa ga, 差不多1100多海拔. maki qutux qu tgliq ta nyux maki sa bih hongu’ qani ga, blaq balay ktan nwahan ga, smuling syam.

   比麟部落只有爬尖石山有名，它們所說的”尖石山”。差多1100多海拔。還有一個瀑布在靠近橋那邊，非常壯觀，也可以在那邊烤肉。

部落小故事或泰雅文化

bnkis ta sraral ga sinlungan balay baqun nha nanu qu nniqun musa thuyay kblaq nbu ru sklokah na hi,qnbaq maku hiya ga :

   祖先們很有智慧知道要吃什麼東西才能醫治什麼疾病我所知道的是：

te qutux phgup :    

sami ka qalang Bala maki qutux yaki, Wasiq.Nomin qu lalu nya maki qu squliq mnbu ga ’san nha mlawa yaki Wasiq mwah hmgup nbu maras yubing tkran nya sryanan qaya hgup trang hmgup ga mtama syaw na mnbu, sr’un nya kakay qu nquy ru ptmon nya babaw qu sryanan ru hmgup msina inlungan na utux  mha ni ini‘ruzyu babaw nquy qu sryanan ga kmal qu yaki mha ini ruzyu wah, ini pongi na utux ini kblaq qu ‘nbu na squliq ru, kinsuxan nya lga mwah hmgup loziy qu yaki ryax nasa si ktay mruzyu sa babaw nquy qu sryanan lga kmal qu yaki mha:musa blaq qu innbu qaniy la babaw nya blaq qu nbu qasa lga, skita nya sa lhbaw ini ga qutux bzyok.

1.巫醫：

眉原部落有一位女巫醫名字叫Wasiq Yumin假如有人生病，他們就會請巫醫來行醫她隨身帶著小布袋子，內裝珠子和一根細竹桿，行醫的時候坐在病人旁邊拿著細竹桿用腳頂著將珠子放上去，嘴裡喃喃自語用手揮著珠子假如珠子定位不動，表示病況會好轉，若是珠子掉到地上，表示病情還沒有好轉，以後她會再來病情痊癒後，相對的她會要求物品或牲畜。

Te sazing toyu miquy :  

  maki qutux ryax ini saku pinnbaq, kutan qu kakay maku msramu la!  ktan na qbsuyan maku lga, wal helaw balay kangi toyu na miquy, skanan nya nqwaq ru stpaq nya kakay ka nyux qelis sramu, helaw balay lga ini sramu qu kakay maku la, aring kya lga baqun mha blaq na Izyu qu toyu miquy qaniy.

2.芒草心：

有一天我不小心把砍傷了我的腳，流血不止，哥哥看到了趕緊找芒草心，用嘴咬碎後，塗到出血的傷口上，沒有多久血就止住了，從此才知道芒草心是非常好的藥。

3.qhoniq qparung (hayung) :

  mha ni kyapun ta na nbu Siki ga, s’agal nha hayung lomun nha stringan nha kukang qu boq hayung ru ssom sa hi, thuyay pkblaq nbu na Siki. ini ga rasun nha mima sa ulay, thuyay pkblaq nbu na Siki uziy.

3.松脂油：

   有人患皮膚病時，他們就會拿松脂把它燒起來，用鐵罐裝松油，趁著松油還熱時擦在身上，皮膚就會慢慢好，有時也會到溫泉處泡澡，皮膚也會好轉的。

4.k’man putung :

  ki’an liluw qu hi ga, s’agal nha putung k’man, kyakan kilux lga stpaq sa liluw lga musa n_gyut blaq uziy la .

4.鼠麴草：

   如果患有癰，有人會把鼠麴草用火烤熱後敷在傷口上，它會把膿頭吸起來，傷口就會好了。

5.qmu :

  yaqeh qu hi ini ga m'yangi qu squliq ga, shapuy nha mami ru skanan nha syun sa wakung, twangan nha qsya, pgyan nha babaw ramuw, spbu wagi. sbing mszyo lga yasa qu pqaniq nha m'yangi na squliq, nway sklokah na hi.

5.酵素

   有人久病時，用粥來餵食。用小米飯或者白飯用咀嚼後加適量水，放置在小鍋子或碗公之後，放在屋頂曬太陽發酵後食用，可以給久病的人食用，使之痊癒。

6.trakis nbaqu :

  kneril ka nyux maki ngasal ga, s’uba nha trakis nbaqu, twangan nha kmsya qalux , yasa qu sklokah hi na kneril.

6.黃色小米

   產婦或久病臥床的人，用黃色小米粥加上黑糖，就是最好的營養來源。

7.ramat minkahul qmzih :

  ita ka tayal blaq nha balay niqun qu yahuw. wasiq  yobaw sukay layan singut. kwara qaniy ga sklokah na hi. ru mtrinoq ta ra blaq balay stbalay .

7.野菜

   泰雅族人所食用的菜大都是從山上採集的，如龍葵、刺蔥、兔子草、綠豆、樹豆等，這些菜都是增加體力的來源。若有人宿醉，野菜能解酒。

8.iyu na gaga:

  bnkis ta sraran, baq mnahu puniq sa ngasal, babaw na pnhwan skbalay nha gaga skwan nha nniqan. maki kya qu iyu qaniy. mha ni magal qelis qu squliq ga, yasa qu ssom nha qelis lga thozyay blaq la .

8.木炭灰：

   祖先以前在家裡燒火煮東西，在火堆上方做一個置物架，方便放置食物或東西，久了之後，置物架上會附著煙灰，把煙灰抹在傷口上就會好了。

9.gamil agiq ru qoli:

  maki qu mnbu bgwasiq laqi ga, stahuk nha gamil na agiq sqonun nha tmahuk hi na qoli, yasa spqaniq nha lga, musa thuyay kblaq nbu na bgwasiq mgaw.

9.茅草根和老鼠

有人患了蕁麻疹，把茅草根和老鼠一起煮，吃肉喝湯後病患也會痊癒了。

10.hi ru gyus yapit :

 ita Tayal mha ni mnbu ta na kwa, ini ga yaqeh qu hi nha ga, hi ru gyus yapit thozyay kblaq nbu uziy.kwara qu zyuwaw qaniy ga snbil pincbaq na bnkis.misuw qaniy lga, ana nyux blaq na Izyu ru maki Snsiy pkita nbu. nanu yasa wayal ta zngyan la cinbaqan bnkis ta sraral qu zyuwaw qaniy, anay ta scbaq laqi kinbahan.

10.飛鼠肉和腸

   族人若有腸胃的病症，把飛鼠肉和腸胃蒸煮後食用，腸胃病就會好了。這些事是祖先所遺留下來的知識，現代有了良好的藥物和醫生，我們把祖先們許多的知識都忘記了，所以我們必須要把祖先所教導的智慧傳承給後代子孫。