mwani qalang ro cyan te inu 部落概況與位置

smr’zyut miru’

qalang Slamaw hiya ga maki cqa Taycyu llyung Tmali qalang Slamaw, qutux seng spat kbhul meta nya, baha hmcwa pnuya naha piyux bway kya hrhul, pisan nasi, ringo, mica qa cnlalu naha Lishan ke Thelu. qalang qani ga skahul piyux ini ptnaq minrok na cquliq p’imax mqyanux, ana Tayal, ngayngay, Kahat, Thelu, ro qalang Slamaw qani ga msqun ki qalang Tabuk, qalang Kayu, qalang Sqoyaw msqun mqyanux, qabax qani ga ki’an skura kya htgan wagi cqa llyung Tmali, qabax qalang qani ga pisqunun naha san naha “ki’an Tyaba Slamaw”.

梨山部落位於台中市和平區梨山里海拔1800公尺高山上,因盛產高級溫帶水果,梨,蘋果,而得名。是由多種族群所混居而成的聚落,包括原住民、客家人、閩南人、榮民等;另以梨山為中心,由梨山、松茂、佳陽、環山等四部落所構成生活圈,涵蓋了整個和平區的東半部,合稱「大梨山地區」。

cinllwan lalu qalang 地名由來

smr’zyut miru’

ginlasu ga lalu Slamaw calay ga san naha Raka, mehong lga pyugan naha lalu nya san naha Slamaw, ro puqing piqyuwan na lalu qalang naha ga ini baqi khangi mwani la.

Raka是梨山最早的地名,後改名為Slamaw,地名來源現在已不可考。

pinhknyan qalang 部落遷徙

smr’zyut miru’

qalang Kiyay ga maki cqa qalang Slamaw mwani, cyunga ga maki cqa iyil be’nux na llyung Tmali. qutux seng qesu kbhul mpusal magan kawas shyan naha ski bawiq qalang Kayo qa hasisyo Slamaw. maki kya kbalay xqayus na qalang. cqaca ga maki cqa mwani na psyan abura Slamaw lingay nya. qutux seng qesu kbhul miman pitu kawas ryaniq Conghen hiya ga hminas qalang bawiq naha, ro qutux seng qesu kbhul mtuyu pgan tyugan kawas khotaw ryaniq naha, ro lungun qalang naha ma ini baqi mqyanux qalang qani la, mica qa qutux seng qesu kbhul mtuyu pgan tyugan kawas lga cimang cimang shyan naha ski qalang Slamaw, cnbyan naha mqyanux cqa ryaniq Reshe, ryaniq Syanyun, ryaniq Qanghwa, ryaniq Minsheng.

奇雅伊,即今日的梨山,原位於大甲溪左岸台地。1925年遷至卡瑤上方的司拉茂駐在所附近建立新址,位於現今梨山加油站西側緩坡地。1957年中橫公路施工途經部落上方,1963年路基下陷,部落認為無法久居,遂於1963年分批遷至梨山,分散居於瑞雪巷、祥雲巷、介壽巷、光華巷及民生巷。

tayal qa nyan qalang Slamaw mwani 人口概況

smr’zyut miru’

qalang Pyahaw tyugan kbhul mpusan mtuyu qabax cquliq naha, ro hbku ski mpux payat kawas na laqi mrkyas ga qutux kbhul qabax cquliq ga maki akya mpux cquliq nya, ro mpux magan mpux magan kawas na klokah hayi na cquliq ga qutux kbhul qabax cquliq ga maki miman mspat cquliq nya, ro miman magan kawas na yutas yaki, qutux kbhul qabax cquliq ga maki mtuyul saying cquliq nya. ro tayux kahul cqenu minrok naha hiya ga, cquliq Tayal qutux kbhul qabax cquliq ga maki mqesu pgan cquliq nya, ro binah lga cquliq binah minrok la.

梨山部落總人口為326人,其中0至14歲的兒童占10.42%,15至54歲的中壯年人口占57.66%,而55歲以上的老年人口占31.92%。依族群來看,泰雅族群占90.49 %。

snhyan qalang部落宗教

smr’zyut miru’

qalang Slamaw hiya ga snhyan naha utux Tayal, ro maki gaga cmyus uyi. snhe naha maha baq maray mblaq na qnxan ro kmloh, mwani ga maki cikay cquliq musa Tensinkyo ini ga Kiristo kyokay, maki uyi cquliq snhe utux Kahat.

梨山部落主要信仰傳統的泰雅族神靈,並進行相應的祭祀儀式。部落成員深信神靈的庇佑能帶來豐收和平安,目前也有些許族人會去天主教會或是基督教會,也有一些族人在佛教。

qqyanux 經濟與特產

smr’zyut miru’

cpiyang yaw tnpila: qalang Slamaw hiya cpyanga mrwa kblay qeqaya ini ga mqupah, maki uyi cquliq nyan mawah bbesan, ro pinqumah hiya ga ana ocya, pagay, ro bway qhoniq, kbalay na qeqaya hiya ga, ana patas qhoniq, tminun na ruma, binah lga wal heci mtiyaw ini ga mqwas la.

主要經濟活動:梨山部落主要從事農業和手工藝品製作,也有居民從事商店,農產品包括茶葉、稻米、蔬菜和水果,手工藝品則包括木雕、竹編等,其餘大部分皆在外地工作、讀書。

rryaniq qalang 部落交通

smr’zyut miru’

skahul Karinko (basu Karinko)→linhoyan klhangan kokak cqa Truku→Tayulin→ qalang Slamaw

花蓮(花蓮客運)→太魯閣國家公園→大禹領→梨山。

skahul Girang ini ga Lutung (basu Kokwang)→qalang Mtalah uraw→qalang Pyanan→ qmayah Ulin→qalang Slamaw

宜蘭、羅東(國光客運)→大同→南山→武陵農場→梨山。

ki’an pklahang binheci 文化健康站

smr’zyut miru’

qalang Slamaw hiya ga baha hmcwa khmay ciyan cquliq naha la, mica qa knalay naha ki’an pklahang bnheci naha, ro qalang Slamaw hiya ga maki mblaq na psbaqan ro byoing phgup. pincrux uyi pqwasan biru ro byoing, musa mkrax kinmxan cquliq ro psbaq llaqi.

梨山部落居民因人口很多,所以建設文健站,梨山擁有完善的教育和醫療設施。部落設有小學和醫療診所,為部落成員提供基本的教育和醫療服務。

gaga qalang 部落文化

smr’zyut miru’

qalang Slamaw qani ga qalang Tayal, kruma cquliq naha kmayal ke Tayal uyi, ksobih kawas mwani ga nyan kblay yaw na qalang qa naha, us ga cipak hayi kblay yaw na cyunga, baha hmcwa cyunga ga uka cquliq musa qmuyiy ke Tayal ro mwani lga m_ngyut mnukil qabax bnheci naha la, mica qa uka uyi cquliq snibil gaga Tayal la.

梨山部落現為泰雅族原住民的部落,部落族人部分使用族語溝通,近幾年依舊有辦理部落內部活動,但傳統文化活動較少,因過去無傳承及耆老逐漸流逝,泰雅文化也隨之消逝。

cipak kinbaqan na gaga 文化小知識

smr’zyut miru’

以下為訪談Rangaw Basaw耆老內容:

raral ga maki sami qalang sraral ga maki sami qalang sraral ga “qalang sraral ga”qalang raral ga“em”qalang raral naki sa kya

ru ryax nasa ga Kokumin gako sami ga gako Kokumin“baqun mu ryax nasa ga cimang sami na, ryax gako Kokumin nasa ga ici nengse sami ga“em ici nengse”aw ici nengse sami ga shyan ski sqani la

“han”rima knal mha gamaki sqani ma“swa mwah cani la”baha hmswa ga, qmayah“han”qmayah theyaq ru theyaq, mhkangi ru mhkangi sqa,“qmayah maki sqani”maki t hani kwara qmayah ga “han”qalang yaga maki squ qalang Kyahu“han…”qmayah ga maki bawiq mha hani“ro sraral ga maki nanu gaga Tayal”maki ay “kayal cikay ana nanu”maki gaga ay“pquyu cikay ga maki nanu gaga”gaga raral ga ini hmut mqyanux ga“ro likuy ga maki nanu gaga”“imi mu ga pisa musa…”likuy ga musa qmalup“em” musa qmalup ska rgyax ga

以前我們居住在老部落“舊部落嗎”舊部落阿“了解”舊部落在那邊(下面) “當時我們就讀國民學校”國民學校阿“我了解”

國民學校那個時候還很小啦,國民學校那個時候我們一年級,

那個時候我們一年級“嗯 一年級”當時我一年級時就搬到這邊了搬到這裡“了解”搬到這裡,本來我們的國小在這邊“為何要搬遷至這邊呢”因為耕地問題 “了解”,因為旱田距離過於遙遠,都是透過走路抵達這邊“旱田本來在這邊嗎”旱田都在這邊阿 “了解”部落當時是在下部落(Kyahu部落) “了解”旱田是在上面(現居部落)這樣“那以前泰雅族有什麼傳統禁忌嗎”有喔 “請您分享一下無論什麼規範都可以”以前有禁忌唷。請您分享一下以前有哪些禁忌? 以前的傳統規範禁止隨便生活。“那男生有什麼禁忌嗎”“我的意思是說像男人去…”,男生要去狩獵 “嗯”男人要去山裡面狩獵。

“musa rgyax ga”aw, kneril ga aro kneril ga mqumah“mqumah” mqumah,“baqun su sraral ga maki tminun”maki ay“wal su talan uyi”“tminun sa”yaya mu sraral tminun uyi“han”tminun yaya mu raral“em ro sta knwan lga uka tninun ca la”rema mhoqil la mhoqil yaya mu ga ungat la, ini cinun la“ro sraral ga wal su talan ptasan na squliq”maki ay“maki uyi ga”yaki mu ga“yaki su ” yaya yaba mu ga ptasan mha qa“aw yaya yaba su ga”aw yaya yaba mu ru yaba yaba mu ga ptasan qa baq qa“ini kxal qasa”aw a“ini kmxal qa…” baqaw ta ini kxal hiya ga sraral rwa’an nha nanaq ma ziray Ipun“rom ga”han rom ga, mwani lga spatas naha lma ga? “em”“mwani lga aki uka gaga hani la” ungat ungat la ungat gaga mwani la.

“去山上嗎”,對女生的部分是務農,“務農嗎” 對務農。“你知道以前有編織文化嗎”有喔,有。“你也曾看過嗎”有“那個編織文化” 我媽媽以前有編織“了解” 我媽媽以前會編織“嗯 到什麼時候沒有編織文化呢”早就消失了我媽媽過世後就沒有了,不再編織了。“那你過去曾看過紋面的人嗎”有唷“也有嗎”“你阿嬤”我父親的媽媽紋式像這樣“哇你父親的媽媽嗎”是的我父親的媽媽,然後我父親的父親是這樣子的紋式,我知道,“不會痛嗎” 是的“紋面不痛嗎” 我不知道痛不痛,以前日本時代是自己用“針嗎” 針阿。日本時代就是用自己的日本時代就是自己用的,對阿,現在的紋面是用畫的嘛齁“嗯” 對阿“現在應該已經沒有這種文化了吧”沒有了現代已經沒有了。