qalang Syabutay / 四方林部落

mwani qalang ro cyan te inu 部落概況與位置

qalang Syabutay hiya ga garing cyunga wayal naha kblayun qutux minqutux na ke, mimaxan naha ke Ipun ki ke Tayal, ro qalang Syabutay ga maki cka rgyax akya saying kbhul miman meta knbawiq nya, lingay nya ga Tongsan qalang Tacing, ro qalang san maha Kanke ga maki Stacis,Kulu,Gliha,ro Syabutay qani hiya, pinsqunan naha piyux qalang,hnasun su tyaba hongu na Syabutay gam si skura shoyu musa thehok su kya qalang Syabutay la.

四方林部落長期以來發展出日語與泰雅語合併的獨特族語，海拔約250公尺的台地，冬山鄉大進村為鄰，有寒溪巷【Stachis】、華興巷【Gu lou】、新光巷【Ggliaha】、四方林(自強新村)【I sabutay】等聚落組成，打狗溪的左岸，過四方林大橋後有一條自強部落聯絡道路，到底即為四方林。

pinhknyan qalang 部落遷徙

mwani na qalang Syabutay ga kblay qa ngungubax ki Syabutay, cyunga qalang ngungubax mnaki kya iyil llyung Takow, mehong lga maki piyux cquliq kxalan punu, mica qa mnglung maha maki utux ki’an qaca qa cquliq qalang naha, mica qa smoya naha nanaq musa qalang Syabutay. ro qalang Syabutay cyunga ga mnaki kya glax llyung Takow ha, baha hmcwa wayal horun qsya qa qalang naha ri hlaqan naha, mica qa mehong lga musa naha rgyax qsyap bawiq hayi na roq, qani hiya ga qalang cinmwani.

今四方林部落由兩個部落組成：小南部落與四方林部落。小南部落原居住在打狗溪左岸，小南山北方支脈山麓的斜地，因為遭遇惡疾，族人認為有鬼神作怪，而自願遷並於四方林。四方林最早是居住在打狗溪的右岸，與小南部落相望的山麓，因洪水氾濫成災，水田盡失，乃遷到對岸的高地上，建議社區，也就是現在的自強新村。

tayal ka nyux qalang Syabutay misuw qaniy 人口概況

alang Syabutay squliq naha ga, aki qutux kbhul tuyu pgan pitu cquliq nya, mwani qani lga tyaba qawas kwara nyux maki qalang Bonbon qani la, senin naha ga wal mtiyaw ro wal mqwas hogan kwara la, mica ga ungat hazi senin ru mrkyas kaki qalang Bonbon, babaw nya lga ng_yut ungat squliq musa mqumah la.

四方林部落人口大約一百六十七人，目前大多以老年人為主，其餘年輕人因為就業及就學等原因搬移往山下居住，也是人口外移最主要的原因，也造成部落勞動力不足，逐漸務農產業沒落。

snhyan 部落宗教

qalang Syabutay hiya ga snhyan naha utux Tayal, ro maki gaga cmyus uyi. snhe naha maha baq maray mblaq na qnxan ro kmloh, mwani ga maki cikay cquliq musa Tensinkyo ini ga Kiristo kyokay, maki uyi cquliq snhe utux Kahat.

四方林部落主要信仰傳統的泰雅族神靈，並進行相應的祭祀儀式。部落成員深信神靈的庇佑能帶來豐收和平安，目前也有些許族人會去天主教會或是基督教會，也有一些族人在佛教。

qqyanux 經濟與特產

cpiyang yaw tnpila: qalang Syabutay hiya cpyanga mrwa kblay qeqaya ini ga mqupah, maki uyi cquliq nyan mawah bbesan, ro pinqumah hiya ga ana ocya,pagay, ro bway qhoniq, kblay na qeqaya hiya ga, ana patas qhoniq, tminun na ruma, binah lga wal heci mtiyaw ini ga mqwas la.

主要經濟活動：四方林部落主要從事農業和手工藝品製作，也有居民從事商店，農產品包括茶葉、稻米、蔬菜和水果，手工藝品則包括木雕、竹編等，其餘大部分皆在外地工作、讀書。

pinklay: pinklay na qalang ana ocya, minnanaq na tminun ro kblay qeqaya na qhoniq, qabax qeqaya qani ga piyux cquliq baqun, llwax na qqyanux tnpila na qalang.

特產：四方林部落的特產包括茶葉、特色紡織品和木雕工藝品，這些產品在當地享有盛譽，也是部落經濟的重要支柱。

rryaniq 部落交通

開車

路線一:羅東鎮>台7丙>梅花路>四方林大橋>自強部落聯絡道路>四方林部落

uteng haya, qutux ryaniq ga garing Lutung, glgan ryaniq 台7丙ro musa ryaniq 梅花, tehok su tyaba hongu na Syabutay lga, musa ryaniq qalang Syabutay ro ini kbsyaq tehok su uyi qalang Syabutay la.

gaga qalang 部落文化

qalang Syabutay hiya ga piyux calay gaga naha, ana ke cyunga, pintasan,ro ryax snqasan, klokah klahang ro qmuyi gaga Tayal qa naha, ro syan naha inlungan qa qabax yaw cyunga, blaq calay kinnxan naha.

四方林部落的文化豐富多彩，包括傳統的語言、藝術和節慶活動。部落成員積極保護和傳承泰雅族文化，並將其融入日常生活中，為部落注入了獨特的生命力。

cipak kinbaqan na gaga 文化小知識

以下為Sasan Ukis訪談內容: haw pintayux mu qa nya tminun cqa yaba mu cyunga ro, si tSyabutayq balay takil cipaq cqa seto cu ga, akya magan nici lga, Syabutayq cu nanaq takil pisan hayi cimang ca, haring ga cimang tbaqan su ha ro, tyaba la baq laro baq su nanaq kblay tyaba la, 畢業以後lga,baq cu tminun la, bsyaq la, bsyaq la aki nan neng aki rokuzyu neng, baq su kblay lhaw, haring su laqi kbaly su lga, haring laqi na ay, nanu cqmiyax cyunga i masoq tminun yaba mu ga kingan qa sbiyex i ira laro, pucing laga isu nya i knblay laga? uya uyi nya cu Syabutayq ro,ana bosi ga, arwa ni uyi ga ta, nanu knnalay su ca, knnlay su nanaq qani? knlay mu ay mica na wa alun qaca, knlay su nanu qani nanu na qani? qwani ay! qwani qani? cikay ryax rmeng qani bsyaq rmeng, ha su baqan kbalay isu ni, kya ini Syabutayq i lmen ga si p’axun naha ga,ga han haring cyunga hnbeci ta ga maki qani lga? nanu qani qa bnheci ta rayun naha qmalup ro uka qani nya qa bnheci ta cyunga uka tapang nya?uka tapang nya, han maki qani arwa biyok qani ga? borun naha cya aro kahat, pniq nqa arwa na yuancumin musa cami ira ptnaq ira ga, maray cami cani ro, ro si tnaq i nglung maha bleqan ta cani laro,kintayux mu qa aro Kezi ha ga, musa cami ptnaq cami musa ira ro, kngungu nya ksyuxun mu kryax ro, haw si besiy qani Sasan ma,kntayux su ro si knblay su nanaq la? uya, tlamay talay ta ha son mu, ana talan mu qabax tiqlingan qani lga, mwah tminun laro, iyat kantang haw knblay qani, haw iyat kantang qani haw, nya tgaring qani, aki bsyaq qani haw,haw bsyaq hayi haw, qani qa kinblay mu cinqani ta, nya ini suqiy na, cikay bsyaq kblay qani! qani qa kblay su mwani ga?aki piyux hayi pila haw qani besun su, blaq sku qani ay, uka qa kblay Tayal la.

我看我的父親做藤編，然後我還在學生時期，我就會做小的藤編，你從小時候會自己做小的藤編，然後，長大後就會自己製作大的藤編了，畢業後我就會自己製作藤編了，很久了應該已經會六十年了，從我小時候，先看我爸爸做(織)完後，後來跟隨父親就自己學會了，你就自己做了? 之後你就自己製作了嗎? 對，因為我已經學會了，就連這些，這個帽子都我編的，這些都是你自己編的嗎?我編完之後他們就拿走了，你用什麼物品編織這些東西? 藤阿，這是籐? 要花好多時間刮皮，你怎麼會知道這樣做呢? 如果不好好刮皮，他們會斷掉，從以前祖先他們就會了嗎?以前的祖先會帶這個織品(背筐)去打獵，然後以前祖先沒有裝布嗎?以前沒有布，那有山豬的這個角? 平地人用來裝飾，我看到Kezi的作品，我自己心裡想，我也要這樣裝飾，我看到Kezi的作品，他可能怕我要一直借用，他就叫我直接買，然後你邊看就編製作嗎? 一開始我就模仿他做的，我就自己會做了，可是很難做，不是那麼簡單，這個應該要很久齁?真的做很久，這是我做的，還沒有完成，要花很多時間，這是你自己現在在做的? 這應該可以賣很多錢喔! 你要好好收藏喔，泰雅族已經沒有多少人會製作了。

hogal baq Kezi, hogal ga? baq kblay ku? baq balay ru wal nukil qutux naki Syora qa baq i kbalay uyi, isu nanaq nya sthay laga?nanu musa cami ira kryax ga, psiyux Syora Sinzi ro, si besi lma, si kintali tringan ni, ro ana ga alay tmalang i kbalay son, si kbalay nanaq lga,iyat su kantang l’u, alun Moqu Payas qutux, si ta besun haw,ro nanu a wa i besun qutux rayun nya miyuy ma, wal rayon nya iyik qucih pilax ini tmah uyi haw, heci cyunga ga, nanu cya Syabutayq rmen ga, nanu arwa naha pcbwan naha arwa tngarux ro,nanu qani son naha t’yabux, qani ga? cbwan na mukan ma kyahil tngarux ga?taliy qutux qa aki mwah cinbayux qalang ta ma haw, kahul inu qaca?kahul i nya Tayal Rqenas cyunga uyi ga, gluw hayi Yukan Loba ga, mwah cinbayux ma,cyunga ita Tayal ga, tlung ni takil ro arwa ni ga, garing inu garing mrwa Tayal ta qani? kblay ta tokan ro takil qani ga,nanu haring bnheci ta cyunga, tbaqan tbaqan tbaqan bnheci ta cyunga maki rema ga?haring na cqa iyat qani qa takil qani qa giwan na pngan naha niqun ro, baq kblay cyunga ro, kbaqun naha ma cyunga i ana tokan baqun uyi ay,baqun mrwa tokan uyi ga qani ga? qwani ni ga baqun Tayal maha i knlequn ta takil ta cyunga, cyunga ga ini luy cikay qa qwani, besun kahat ro, cyunga ga mwah tnqwani kahat ga, ini wal rema alun qa kahat lga,rtung nanaq qa awra lga, ini mwani la haw, qenah piyux mwani la,maki hogal cikay qwani mwani lga, nwah magal Loba, qenah piyux qaca ya, hay uka hayi cani ltu ciyan lga? saying puqing lga, ini h’yayi mangal lhaw, isu nya musa mkangi ga? aki nya su rayan Hayung su ro。

別村的Kezi會，平地嗎? 他也會製作嗎?還有一個松羅會製作藤編的人， 現在只剩下你嗎?我先看松羅叫Kezi的人做這個，他叫我買，我就一直看這個織品，後來他就叫我試著做看看，Moqu Payas 拿走一個我賣給他，這個也不會壞掉也不會爛掉，以前的祖先，會把熊皮包起來，所以他們會叫這個t’yabux, 這個嗎? 有次有個人要來入贅，從哪裡來?從以前居住在獨立山的泰雅族，年齡差不多Yukan Loba來的，像我們泰雅族，以前誰最先製作這個藤編?藤編從哪裡來的?你製作男女背筐是從祖先時代就會的嗎?，以前我們吃的食物都是用背筐揹的，以前男生背筐也是用藤編製作，為什麼祖先知道製作這些背筐要用藤，以前要製作籮筐的藤，我們找不到，以前平地人都會來採，然後藤都是短短的，現在沒人再拿了，就長很大了，平地以前很多藤，以前我去土場採藤，才兩個我就沒有辦法抬了，部落比較冷所以沒有嗎?因為很重，你自己去找嗎? 應該帶你兒子去吧?

nwah cami ki saying Moqu Payas nwah mu minqutux, babaw nya lga, kbalay cami khu lga, nyan cani khu lga, nanu naray cani Thelu lga,nyan cami musa Rqenas haw, han musa cimu magal ni ga? uya, ro rema ini alan rengwa Ukin uyi la, musa cimu kblay khu ni ga?ro mayan maha ini iyat su cimu besun ga, ana cimu magal ma, ta calay kut khoniq hiya ma ga,ana Rinukyo uyi, swalan nya Tayal magal qani ya, wali nya besun ma haw, ini ta besi ita yaro, wali ktwa alun mamu wali mamu besun ma ga, ta calay kut qhoniq ya ki ma,qwani ro nanu qa arwan ta qbuli ro buli nanaq ga? uya, halaln magal ha ga, bkon naha ro k’yayan uyi, nanu ini su k’yayi ga, nya mkuku laro, nanu rengan su alun kuku laro, hmboq Qba uyi, qucih rengan teloq ga, qwani ga, rwaan ta nanu ga panga ta qaya nanaq ro ga? takil ro ? cwalun su qa yawa uyi cyunga ga, yawa qa cipaq pisan qani qaca hiya ga,

第一次我跟Moqu Payas去，我們有穀倉後，第二次Thelu(不是外省人之意，是人名)帶我們去跑到獨立山，喔，你們去那邊拿喔?對，然後Ukin打給我們說，你們要去製作穀倉?他說你們採藤不行去賣，你們可以採，但絕對不要砍木頭，連林務局也是這樣說，他讓泰雅族採藤，畢竟你們也不是要去賣，你們也不是採多少也不會拿去賣，真的不要採木頭，以前藤要做背筐的時候要切半切片削皮，再拿去曬太陽，要不然會捲起來，也會刺到手，還沒曬太陽(生的)不好刮，藤製品我們只會拿來背嗎? 背筐還有呢? 以前的籐製籃子也是，小的那個。